بلاک چین چیست و چگونه کار میکند؟
دنیایی را تصور کنید که در آن می‌توانید بدون نیاز به پرداخت کارمزد و روال اداری چند روزه، پولی را مستقیماً به حساب شخصی دیگر واریز کنید. در چنین سیستمی، احتمالاً شما یک کیف پول آنلاین خواهید داشت که اصلاً به هیچ بانکی وصل نیست. به عبارت ساده‌تر، شما بانک خودتان هستید و کنترل کاملی روی پول و حساب خود دارید. همچنین، برای دسترسی به پول داخل حسابتان نیازی به مجوز بانکی ندارید و نگران نیستید که یک شخص ثالث یا سیاست‌های پولی و مالی روی پس‌اندازتان تأثیر می‌گذارند. چنین سیستم منحصربه‌فردی در فناوری بلاک چین (Blockchian) طراحی شده است و در حال حاضر، همه کاربران دنیای ارزهای دیجیتال میتوانند از طریق آن سرمایه‌گذاری کنند. اما بلاک چین چیست و چرا از آن با عنوان «اینترنت دنیای ارزهای دیجیتال» یاد می‌شود؟
با وجود اینکه نام بلاک چین برای بسیاری از ما آشنا و تکراری است، این فناوری همچنان به‌عنوان یک موضوع مرموز و ناشناخته تلقی می‌شود. حتی بسیاری از افراد در مورد استفاده از این فناوری تردید دارند و البته که این شک و ترید با توجه به جدید بودن این فناوری، کاملاً طبیعی است. فناوری بلاک چین، سازوکاری شبیه به اینترنت دارد و دقیقاً همان قدر سریع و در دسترس است. اگر در حال حاضر می‌خواهید وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوید یا در مورد فناوری بلاک چین اطلاعات به‌دست بیاورید، این مطلب را از دست ندهید. در این مطلب تمامی موضوعات بلاک چین را گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم تا همه کاربران با زبانی کاملاً ساده با سازوکار و جزئیات آن آشنا شوند.
بلاک چین چیست؟
عبارت بلاک چین (Blockchain) از 2 واژه بلاک (Block) و چین (Chain) به‌معنای زنجیره بلاک تشکیل شده است. البته، زنجیره بلاک یک ترجمه خیلی سطحی از این عبارت محسوب می‌شود و در اصل به معنای یک زنجیره اطلاعات دیجیتال است. هر بلاک در دنیای بلاک چین، به‌عنوان یک واحد برای ذخیره‌سازی و نگهداری اطلاعات دیجیتالی بازار ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی است. در تعریف تخصصی‌تر بلاک چین، باید بگوییم که این فناوری شامل یک دفتر کل توزیع‌شده، غیرمتمرکز و اشتراکی است که به‌صورت زنجیره‌ای از بلاک‌های اطلاعاتی کار میکند. هر بلاک در این فناوری، مسئولیت ذخیره‌سازی نوعی از اطلاعات مثل اطلاعات مربوط به سوابق یک معامله ارز دیجیتال را برعهده دارد.
برای اینکه متوجه شوید بلاک چین چیست، بهتر است بدانید که این فناوری برای خدمات‌رسانی به تراکنش‌ها شبکه‌های مربوط به ارزهای دیجیتال، نگهداری سوابق معاملات و امنیت آن‌ها ساخته شده است. همچنین هر شبکه بلاکچین از 3 جزء اصلی تشکیل شده است که شامل رمزنگاری کلید خصوصی (Private key cryptocurrency)، شبکه توزیع‌شده (distributed network) و دفتر کل مشترک (shared ledger) می‌شوند. رمزنگاری کلید خصوصی برای اطمینان در مورد انجام معاملات و توانایی کنترل وجوه کیف پول دیجیتالی استفاده می‌شود. هر کاربر یک کلید خصوصی مخصوص به خودش را دارد که مثل رمز عبور یا پسورد عمل میکند. همچنین یک کلید عمومی (public key) هم وجود دارد که مثل یک نام کاربری عمومی است که به کیف پول یا ولت (wallet) متصل خواهد شد.
شبکه‌های بلاک چین، شبکه‌های غیرمتمرکز هستند؛ یعنی بدون دخالت سرور مرکزی و با تمرکز روی اراده کاربر میتوانند با سایر دستگاه‌ها ارتباط داشته باشند. یک شبکه بلاک چین تضمین میکند که تراکنش‌های انجام‌شده توسط کاربران، مجاز است یا خیر. به این تأیید صلاحیت در تراکنش‌های بلاک چین، اصطلاحاً اجماع یا consensus گفته می‌شود. این اجماع از طریق تأیید ریاضی یا حل مسائل ریاضی توسط کاربران انجام خواهد شد.
شاید از خودتان می‌پرسید که انگیزه کاربران برای کمک به سازوکار بلاک چین چیست. پاسخ این است که شبکه‌های بلاک چین از پاداش‌های پولی برای تشویق کاربران و برای حفظ شبکه، پردازش تراکنش‌ها و سرپا ماندن این فناوری استفاده می‌کنند. این شبکه‌ها معمولاً به تعداد بسیاری از کاربران نیاز دارند که به‌جز تراکنش‌ها فقط در حیطه حل مسائل ریاضی فعالیت و تراکنش‌ها را تأیید یا رد کنند.
ساز و کار بلاک چین چیست و چگونه کار میکند؟
هر تراکنش بلاک چین (مثل انتقال ارز دیجیتال از یک حساب به حسابی دیگر) در شبکه وارد می‌شود. پس از وارد شدن تراکنش، نودها یا اصطلاحاً گره‌های تخصصی (nodes) که کامپیوترهای تخصصی محسوب می‌شوند، امضای دیجیتالی و سایر داده‌های دیجیتالی را بررسی و تأیید می‌کنند. وقتی که یک تراکنش تأیید شد، همراه با سایر تراکنش‌های تأییدشده به یک بلاک اضافه می‌شود. این بلاک‌ها با استفاده از روش‌های رمزنگاری به‌صورت متوالی و به‌هم‌پیوسته به همدیگر مرتبط می‌شود و در نهایت یک زنجیره بلاکی یا بلاک چین را تشکیل می‌دهند.
فرایند تأیید تراکنش‌ها و اضافه شدن آن‌ها به شبکه بلاک چین از طریق یک مکانیزم تخصصی با عنوان مکانیزم اجماع (consensus mechanism) انجام می‌شود. این مکانیزم، مجموعه‌ای از قوانین که شامل نحوه دستیابی گره‌ها یا نودها به بلاک چین و تأیید اعتبار تراکنش‌ها است را وارد شبکه میکند. از جمله مکانیزم‌های اجماع که در شبکه‌های بلاک چین رایج هستند می‌توان به 2 مکانیزم اجماع اثبات کار (proof of work) و اجماع اثبات سهام (proof of stake) اشاره کرد.
دفتر کل دیجیتالی (Digital Ledger) چیست؟
فناوری دفتر کل توزیع‌شده یا دفتر کل دیجیتالی که اصطلاحاً DLT نامیده می‌شود، زیرساخت یک شبکه بلاک چین را شامل می‌شود. یک دفتر کل دیجیتالی، امکان دسترسی هم‌زمان، اعتبارسنجی تراکنش‌ها و به‌روزرسانی سوابق تراکنش‌ها را در یک پایگاه اطلاعاتی فراهم میکند. به‌عبارت ساده‌تر، یک DLT فناوری پیچیده‌ای است که زنجیره‌های بلاک در آن ایجاد می‌شوند و به کاربران اجازه می‌دهد همه تغییرات و حتی اینکه چه کسی این بلاک‌ها را ایجاد کرده است را ببینند. این فناوری، نیاز به هرگونه ممیزی داده‌ها را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کاربر مطمئن شود که داده‌های شبکه بلاکچین قابل اعتماد هستند و به فقط به افرادی که این اطلاعات نیاز دارند، دسترسی داده می‌شود.
دفتر کل دیجیتالی، باعث می‌شود اطلاعات به‌صورت ایمن و دقیق و با استفاده از رمزنگاری ذخیره شوند. داده‌ها را می‌توان با استفاده از کلیدهای خصوصی و عمومی و امضاهای رمزنگاری شده در دسترس قرار داد. وقتی که اطلاعات یک تراکش ذخیره می‌شود، می‌تواند به یک پایگاه اطلاعاتی تغییرناپذیر تبدیل شود. قوانین شبکه بلاکچین که در کدنویسی پایگاه اطلاعاتی نوشته شده‌اند، دفتر کل دیجیتالی را مدیریت می‌کنند.
همه بلاک‌چین‌ها تغییرناپذیر هستند، چونکه دفتر کل دیجیتالی یک فناوری غیرمتمرکز است. از آنجایی که این فناوری‌های غیرمتمرکز، خصوصی و رمزگذاری‌شدن هستند، کلاهبرداری و سوءاستفاده مالی به‌ندرت رخ می‌دهد. اگر یک تیم هکر بخواهد حمله هکری انجام دهد، باید تمام نسخه‌های ذخیره‌شده در شبکه بلاک چین را به‌صورت هم‌زمان مورد حمله قرار دهد و به‌همین دلیل چنین اقداماتی خیلی کم دیده می‌شوند.
برای اینکه متوجه شوید نقش دفتر کل دیجیتالی در بلاک چین چیست و این فناوری چقدر قدمت دارد، به این چند نکته دقت کنید:
- دفتر کل دیجیتالی توسط شبکه‌ای از گره‌ها یا نودها نگهداری می‌شود. هر کدام از این گره‌ها یک کپی از دفتر کل دیجیتالی را دارند، اطلاعات را طبق آن تأیید می‌کنند
- دفتر کل دیجیتالی چندین دهه است که وجود دارد، اما زمان معرفی بیت کوین (BTC) بیشتر شناخته شده است
- دفتر کل دیجیتالی را می‌توان در هر صنعتی که داده‌ها جمع‌آوری و استفاده می‌شوند، به‌کار گرفت
- همه شبکه‌های بلاک چین، دفتر کل دیجیتالی هستند، اما همه دفترهای کل دیجیتالی، بلاکچین نیستند
- گرچه فناوری DLT مسئولیت‌پذیری، امنیت و دسترسی را افزایش می‌دهد، اما همچنان پیچیده و مقیاس‌پذیری آن دشوار است
یک مثال از بلاک چین و بررسی دلیل محبوبیت آن
شبکه بلاک چین اتریوم (Ethereum)، یکی از محبوب‌ترین شبکه‌هایی است که کاربران در آن مشغول انجام تراکنش‌های ارز دیجیتال هستند. این شبکه بلاک چین یک ویژگی منحصربه‌فرد با عنوان قرارداد هوشمند یا Smart contract دارد که اصطلاحاً خوداجرا هستند و کدنویسی شده‌اند. این قراردادها به‌صورت خودکار و طبق قوانین از قبل تعریف‌شده عمل می‌کنند. قراردادهای هوشمند، برای تسهیل، تأیید و اجرای تراکنش‌ها بدون نیاز به واسطه‌هایی مثل وکلا، بانک‌ها و سایر اشخاص ثالث طراحی شده‌اند. بعد از اینکه شرایط قرارداد هوشمند مشخص می‌شود، به‌صورت خودکار همه اقدامات یا تراکنش‌ها را اجرا میکند و در نهایت مطمئن می‌شود که طرفین قرارداد به شرایط آن پایبند خواهند بود.
اتریوم، دومین ارز دیجیتال بازار کریپتوکارنسی (از نظر ارزش بازار) را دارد و در سال 2013 به‌طور اختصاصی برای ایجاد قراردادهای هوشمند ایجاد شد. در حال حاضر صدها برنامه که از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند، راه‌اندازی شده‌اند. همچنین، از جمله اپلیکیشن‌های محبوب اتریوم می‌توان به MakerDAO و Compound اشاره کرد که از قراردادهای هوشمند برای وام دادن و کسب سود بیشتر کاربران استفاده می‌کنند. این ویژگی‌ها از جمله دلایل محبوبیت شبکه بلاکچین اتریوم در بین کاربران دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند.
قراردادهای هوشمند در شبکه بلاک چین اتریوم، مکانیزم ساده‌ای دارند. برای مثال، فرض کنید یک کاربر 10 اتر (ETH) به کیف پول دیجیتال یا wallet دوستش ارسال میکند، اما می‌خواهد تا پس از یک تاریخ خاصی به این کیف پول واریز شود. او می‌تواند با استفاده از ویژگی‌های قرارداد هوشمند، تاریخ واریز 10 اتر را مثلاً برای هفته بعد و روز یکشنبه ساعت 12:50 دقیقه تعیین کند تا دقیقاً در همین تاریخ، تراکنش به‌صورت خودکار انجام شود.
شبکه بلاکچین از چه اجزایی تشکیل شده است؟
هر شبکه بلاکچین از 3 جزء و مفهوم اصلی تشکیل شده است که عبارت‌اند از:
- بلاک‌ها (Blocks)
- گره‌ها (Nodes)
- ماینرها (Miners)
در ابتدای این مطلب به 2 مفهوم اصلی بلاک و گره یا نود اشاره کردیم، اما نقش ماینرها در شبکه بلاک چین چیست و فعالیت آن‌ها چه تاثیری در رشد و پیشرفت این فناوری می‌گذارد؟
ماینر چیست و چه نقشی در بلاک چین دارد؟
ماینر، اصطلاحاً به شخصی گفته می‌شود که مسئولیت ماین کردن (mining) یا استخراج کردن ارز دیجیتال را با استفاده از حل مسائل ریاضی و دستگاه‌های ماینر برعهده دارد. پس از انجام کار هر ماینر، یک بلاک جدید به شبکه بلاکچین اضافه می‌شود و تراکنش انجام خواهد شد. دستگاه ماینر، نوعی دستگاه سخت‌افزاری است که به‌صورت اختصاصی برای ارزهای دیجیتال طراحی شده است و با توجه به توان پردازش خیلی بالا می‌تواند مسائل ریاضی را با سرعت بیشتری حل کند. وجود دستگاه‌های ماینر برای اینکه شبکه‌های بلاک چین بتوانند به‌درستی کار کنند، خیلی ضروری است و دقت و امنیت شبکه را افزایش می‌دهند.
البته، این نکته را باید در نظر داشته باشید که همه ارزهای دیجیتال قابلیت استخراج را ندارند و فقط آن دسته از ارزهای دیجیتال را می‌توان استخراج کرد که از با توجه به مکانیزم اثبات کار یا PoW کار می‌کنند. از انواع دستگاه‌های ماینر می‌توان به واحد پردازش مرکزی یا CPU، واحد پردازش گرافیکی یا GPU، دستگاه ماینر ASICT و دستگاه FPGA اشاره کرد.
لازم به ذکر است که بدانید، برای استخراج موفقیت‌آمیز ارزهای دیجیتال از طریق مکانیزم PoW نیاز به مصرف برق خیلی زیاد است. به‌همین دلیل استخراج ارزهای دیجیتال از طریق دستگاه‌های ماینر به‌صورت غیرقانونی در ایران یک جرم محسوب می‌شود.
گره یا Node در بلاک چین چیست؟
در یک تعریف کلی، گره یا نود را می‌توان به‌عنوان مشارکت‌کننده در شبکه بلاکچین تعریف کرد که از این طریق، امنیت و همچنین، غیرمتمرکز بودن شبکه بلاک چین را تضمین میکند. به زبان ساده‌تر، هر سیستم کامپیوتری که به شبکه بلاکچین متصل شود، یک گره یا نود محسوب خواهد شد. از آنجایی که شبکه بلاکچین تحت کنترل یک سرور مرکزی نیست، این گره‌ها هستند که امکان انجام تراکنش‌های همتابه‌همتا (P2P) را فراهم می‌کنند. گره‌ها مهم‌ترین نقش را در مکانیزم‌های اجماع بازی می‌کنند و به‌طور کلی به 2 دسته تقسیم می‌شوند:
- فول نود (Full Node) یا گره کامل که در صورت عدم فعالیت، کل شبکه بلاکچین از کار خواهد افتاد. این نوع گره به گره‌های جزئی‌تر با عناوین مستر نود، نود تعدیل‌یافته، نود مرجع، نود سرمایه‌گذار و نود آرشیوی تقسیم می‌شود
- ماینر نود (Miner Node) یا گره استخراج‌کننده که وظیفه تأیید تراکنش‌های شناور را برعهده دارد. نودهای ماینری از طریق سخت‌افزارهای قوی و قدرت پردازش سیستمی خود، بلاک‌های جدید را در شبکه استخراج می‌کنند و از شبکه بلاکچین پاداش می‌گیرند.
برای درک بهتر نودها بهتر است که به یک مثال کاربردی توجه کنید. برای مثال، فرض کنید می‌خواهید همین مطلب را در گوشی موبایل خودتان مطالعه کنید. آیا بدون داشتن یک گوشی موبایل می‌توان این کار را انجام داد؟ گره یا نود هم دقیقاً نقش گوشی موبایل را بازی میکند که بدون وجود آن، مطالعه مطالب یا دسترسی به اینترنت و تماس گرفتن به دوستان غیرممکن خواهد بود. در واقع، این نودها هستند که امکان فعالیت و انجام تراکنش‌ها را در شبکه‌های بلاکچین فراهم می‌کنند و زیرساخت آن‌ها را تشکیل می‌دهند. نودها میتوانند هر نوع دستگاه کامپیوتری از جمله PC، لپ‌تاپ و حتی سرور باشند.
نگاهی به فرایند معامله در شبکه بلاک چین
برای اینکه درک کنید، فرایند معامله یا تراکنش (transaction) در بلاک چین چیست، در ابتدا باید با مفهوم تراکنش بیشتر آشنا شوید. تراکنش یا معامله در واقع، یک قرارداد یا توافق در مورد مبادله دارایی بین 2 یا چند طرف است. این دارایی در شبکه‌های بلاکچین، ارز دیجیتال است و شبکه‌های کامپیوتری مسئولیت ذخیره‌سازی داده‌های مربوط به تراکنش را برعهده دارند. فرایند معامله برای تشکیل یک دفتر دیجیتالی مشترک و امن، از شبکه‌های همتابه‌همتا استفاده میکند که ساختاری غیرمتمرکز و بدون دخالت اشخاص ثالث دارد.
برای مثال، فرض کنید، شما می‌خواهید تعداد 1000 واحد شیبا (SHIB) را به کیف پول دیجیتالی دوستتان منتقل کنید. این تراکنش در Blockchain معمولاً شامل اطلاعاتی مهمی است که عبارت‌اند از:
- اطلاعات مربوط به تاریخ، مقدار ارز دیجیتال، مکان انتقال ارز دیجیتال، زمان و غیره
- داده‌های مربوط به شرکت‌کنندگان در تراکنش بلاکچین
- اطلاعات مربوط به بلاک و کدهای منحصربه‌فرد کاربران که یک بلاک را از بلاک دیگر متمایز میکند
وقتی که یک معامله یا تراکنش در شبکه بلاک چین مجاز شود، مجوز تأیید ریاضی آن باید تأیید شود و پس از آن، تراکنش بین دو طرف شکل بگیرد. مراحلی که طی آن‌ها یک معامله یا تراکنش انجام می‌شود، عبارت‌اند از:
- ایجاد شدن یک تراکنش یا معامله جدید
- انتقال یک تراکنش به شبکه بین‌المللی از طریق رایانه‌های همتابه‌همتا
- تأیید اعتبار تراکنش
- دسته‌بندی شدن تراکنش‌های مجاز و تأییدشده در بلاک‌ها
- وصل شدن بلاک‌ها برای ایجاد سوابق اطلاعاتی تراکنش‌ها
- تکمیل تراکنش
امنیت بلاک چین چگونه تأمین می‌شود؟
با وجود اینکه هیچ پلتفرمی، امنیت 100 درصدی ندارد، اما شبکه بلاک چین از ویژگی‌های امنیتی ویژه‌ای تشکیل شده است که امکان کلاهبرداری را تا حد امکان کاهش می‌دهند. از جمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد بلاک چین، می‌توان به ویژگی ضد جعل بودن یا Tamper-proof بودن، تغییرناپذیری و عمومی بودن آن اشاره کرد. با این حال، ویژگی‌های مهم دیگری هم برای تأمین امنیت شبکه بلاک چین وجود دارند که عبارت‌اند از:
لجر یا دفتر کل
لجر یا دفتر کل دیجیتال با ثبت کردن همه تراکنش‌های بلاک چین، پایگاه اطلاعاتی غیر قابل تغییری را تشکیل می‌دهد. با این شرایط، بلاکچین از لحاظ دسترسی به داده‌ها و تغییر دادن در اطلاعات کاملاً امن می‌شود.
زنجیره‌های بلاک
هر کدام از بلاک‌ها ارزش هش بلاک (hash block) قبلی را در خود دارد و به‌همین دلیل، یک زنجیر با chain به وجود خواهد آمد. این ویژگی شبکه Blockchain باعث می‌شود تا داده‌ها در امنیت کامل قرار بگیرند و هیچ‌کدام از سوابق اطلاعات تراکنش‌های قبلی حذف یا دستکاری نشوند.
حریم خصوصی کاربران
کاربران یک لجر، فقط میتوانند تراکنش‌های تأییدشده را مشاهده کنند و همین قابلیت باعث می‌شود تا تراکنش‌ها تا پایان پروسه انجام شدن، در یک حفاظ امنیتی قرار بگیرند.
سیستم رمزنگاری پیچیده
در سیستم بلاک چین و الگوریتم‌های خاص رمزنگاری، هیچ کاربری تا زمانی که کلید رمز را ندارد، می‌تواند اطلاعات را دستکاری کند. الگوریتم‌های رمزنگاری در شبکه بلاکچین، با دریافت هر ورودی یا هر اندازه، یک خروجی با اندازه تعیین‌شده ارائه می‌کنند. این فُرم از تبدیل کردن اطلاعات از ورودی به خروجی، اصطلاحاً هش کردن و به خروجی به‌دست‌آمده که شامل اعداد و حروف است، هش (hash) گفته می‌شود.
قراردادهای هوشمند
یکی دیگر از ویژگی‌های مورد نیاز برای تأمین امنیت شبکه بلاک چین (به‌صورت اختصاصی در اتریوم)، قراردادهای هوشمند هستند که بدون برآورده شدن شرایط تراکنش، اجازه انجام معامله را به طرفین نمی‌دهند. با این قابلیت، کاربران مطمئن می‌شوند که تراکنش آن‌ها در شرایطی کاملاً مطمئن و 100 درصدی اجرا خواهد شد.
آشنایی با انواع شبکه های بلاک چین
در حال حاضر، با گسترش دنیای ارزهای دیجیتال و بازارهای مرتبط با آن مثل NFTها و بازار هنر دیجیتالی، انواع مختلفی از شبکه‌های بلاک چین با قابلیت‌های جدید وارد میدان شده‌اند. در مجموع، 4 نوع مهم و اساسی از انواع شبکه‌های باک چین وجود دارند که عبارت‌اند از:
- بلاک چین عمومی (Public Blockchain)
- بلاک چین خصوصی (Private blockchain)
- بلاک چین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)
- بلاک چین هیبریدی (Hybrid Blockchain)
بلاک چین عمومی (Public Blockchain)
بلاک چین عمومی نیازی به مجوز ندارد، غیرمتمرکز است و هر کاربری می‌تواند در آن فعالتی کند. به‌عبارت ساده‌تر، کاربری که به اینترنت وصل شود، می‌تواند در نقش یک گره یا نود ظاهر به این نوع بلاک چین دسترسی داشته باشد. کاربرد این نوع شبکه بلاک چین برای تبادل و استخراج ارزهای دیجیتال است و مکانیزم‌های اجماع اثبات کار و اثبات سهام از جمله رایج‌ترین مکانیزم‌های این نوع بلاک چین محسوب می‌شوند. از جمله شبکه‌های بلاکچین عمومی می‌توان به بیت کوین و اتریوم اشاره کرد.
بلاک چین خصوصی (Private Blockchain)
برخلاف بلاک چین عمومی، یک بلاک چین خصوصی نیاز به مجوز دارد و بعضی از افراد میتوانند در آن شرکت کنند. این نوع بلاک چین توسط شرکت یا سازمانی مشخص کنترل می‌شود و مقامات آن اجازه می‌دهند که چه کاربری وارد شود و اجازه مشاهدت تراکنش‌ها یا دستکاری کردنشان را داشته باشد.
بلاک چین خصوصی یا مجوزدار، مثل همه شبکه‌های بلاک چین دارای ساختاری همتابه‌همتا و غیرمتمرکز است؛ البته در مقیاسی بسیار کوچک‌تر. از جمله شبکه‌های بلاک چین خصوصی می‌توان به شبکه ریپل (Ripple) اشاره کرد.
بلاک چین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)
شبکه‌های بلاکچین کنسرسیوم که با عنوان بلاک چین فدرال هم شناخته می‌شوند، نسبت به یک شبکه بلاک چین خصوصی غیرمتمرکزتر هستند. به‌عبارت ساده‌تر، یک بلاک چین کنسرسیومی توسط گروهی از چند نهاد تشکیل می‌شود که قصد دارند از شبکه‌ای غیرمتمرکز برای همکاری کمک بگیرند. کاربرانی که خارج از کنسرسیوم قرار دارند، اجازه دسترسی به شبکه را نخواهند داشت.
بلاک چین کنسرسیوم، نودهای از قبل تعیین‌شده‌ای را برای تأیید تراکنش‌ها دارد و آن‌ها روش‌های اجماع شبکه را کنترل می‌کنند. کنسرسیوم یک نود اعتبارسنج دارد که مسئولیت شروع، دریافت و تأیید تراکنش‌ها را به عهده می‌گیرد. تراکنش‌ها یا معاملاتی میتوانند توسط نودها یا گره‌ها شروع یا دریافت شوند. از جمله شبکه‌های بلاک چین کنسرسیوم می‌توان به شبکه R3 و زنجیره کنسرسیوم انرژی وب اشاره کرد.
بلاک چین هیبریدی (Hybrid Blockchain)
شبکه‌هایی همچون IBM Food Trust و XinFin که از جمله شبکه‌های هیبریدی محسوب می‌شوند، شامل ویژگی‌های یک بلاک چین عمومی و خصوصی به طور هم‌زمان هستند. بلاک چین ترکیبی هیبریدی، سیستم‌های خصوصی و مبتنی بر مجوز را در کنار یک سیستم عمومی و بدون نیاز به مجوز ترکیب می‌کنند و محدودیت کمتری دارند. سیستم مدیریتی این نوع بلاک چین تعیین میکند که چه کاربری به داده‌های بلاک چین دسترسی داشته باشد و چه داده‌هایی به‌صورت عمومی در دسترس کاربران قرار بگیرد.
در یک بلاک چین هیبریدی، تراکنش‌ها و سوابق قبلی تراکنش‌ها معمولاً در دسترس عمومی قرار نمی‌گیرند، اما در صورت امکان می‌توان از طریق دسترسی با استفاده از قرارداد هوشمند اعتبارسنجی شوند. همچنین، اعضای یک شبکه بلاک چین هیبریدی می‌تواند تصمیم بگیرد چه کسی در بلاک چین مشارکت داشته باشد و چه تراکنشی برای عموم در دسترس قرار بگیرد.
مهم‌ترین کاربردهای شبکه بلاک چین چیست؟
فناوری بلاک چین، فقط مربوط به بازار ارزهای دیجیتال نمی‌شود و در صنایع و سازمان‌های مختلف دیگر هم کاربرد دارد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای شبکه‌های بلاک چین مختلف می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- سیستم‌های بانکداری نوین
- تأمین امنیت سایبری
- مدیریت زنجیره تأمین یا SCM
- بازار املاک
- شبکه‌ها و سیستم‌های حمل‌ونقل
- صنعت بیمه
- سیستم‌های مدیریت دولتی
- فضای ذخیره‌سازی ابری
- بازار موسیقی
- بازار هنر
- بازار خریدوفروش توکن‌های NFT
مروری بر 3 تا از متفاوت‌ترین ویژگی های بلاک چین
نکته جالب اینجاست که دلیل اصلی استفاده از بلاک چین، نه به‌خاطر فناوری جدید آن، بلکه به‌دلیل ویژگی‌های 3 گانه و منحصربه‌فردی است که دارد. این ویژگی‌های 3 گانه در کنار هم باعث شده‌اند تا انواع مختلف شبکه‌های بلاک چین شبیه به هیچ سیستم انتقال پول، دارایی، ارز دیجیتال و غیره نباشند.
در ادامه با هر کدام از این ویژگی‌ها بیشتر آشنا می‌شوید:
1. امنیت محض
اطلاعات و داده‌هایی که در بلاک چین وجود دارند، در ابتدا رمزنگاری و سپس ذخیره‌سازی می‌شود. همین ویژگی‌ها مهم امنیتی با توجه به تعریفی که از هش در این مقاله ارائه دادیم، یک لایه محافظتی غیرقابل‌نفوذ را به‌وجود می‌آورد. به‌همین دلیل است که بیشتر سرمایه‌گذاران در تلاش‌اند تا با استفاده از ویژگی‌های امنیتی بلاک چین، وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوند.
2. تغییرناپذیری شبکه
یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد شبکه Blockchain، جلوگیری از تغییر یا حذف داده‌ها بدون تأیید اکثریت کاربران آن شبکه است. در ضمن، اگر داده یا اطلاعات خاصی در شبکه ثبت شود، همه کاربران میتوانند آن را ببینند (البته اگر بلاک چین از نوع عمومی یا با قابلیت دسترسی دیگران به داده‌ها باشد) و کسی نمی‌تواند آن را از بین ببرد.
3. شفافیت بالا
شبکه‌های بلاک چین، دقیقاً مثل آب زلال و مثل آینه شفاف هستند. این ویژگی به‌دلیل آن است که شبکه بلاک چین در تلاش است تا همه اطلاعات تراکنش‌ها برای کاربرانی که درون شبکه فعالیت می‌کنند، در دسترس باشد. نکته مهم اینجاست که شفافیت، ویژگی مهم شبکه‌های بلاک چین عمومی است و شبکه‌های بلاک چین خصوصی از چنین ویژگی مهمی برخوردار نیستند.
نقطه عطف آینده بلاک چین چیست؟
با وجود اینکه فناوری بلاک چین هنوز هم که هنوز است، در مراحل ابتدایی خود به سر می‌برد، این پتانسیل را دارد که طیف گسترده‌ای از صنایع و سازمان‌ها را متحول کند. فناوری بلاک چین احتمالاً در سال 2024 وارد دنیایی تازه و خلاقانه خواهد شد.
این چند مورد، فقط بعضی از کاربردهای بالقوه فناوری بلاک چین در آینده نزدیک هستند:
- توسعه سیستم ردیابی تراکنش‌ها و ایجاد سیستم‌های مالی شفاف و مطمئن در خدمات مالی
- مدیریت زنجیره تأمین و ردیابی حرکت کالاها
- ایجاد فرایندهای دولتی مؤثرتر، شفاف‌تر و ایمن در کشورها
- حفظ اطلاعات بیماران و افزایش امنیت داده‌های پزشکی
- انجام آزمایش‌های بالینی غیرمتمرکز در زمینه مراقبت‌های بهداشتی و سلامت
- به‌کارگیری در فناوری اینترنت اشیا (IoT) و پیوند دادن گجت‌ها
طعم سرمایه‌گذاری شفاف و مطمئن در سایه شبکه بلاک چین
فناوری بلاک چین، آینده امیدوارکننده‌ای دارد و در سال‌های آینده ممکن است با پیشرفت بیشتر و کاربردهای خلاقانه‌تر، ویژگی‌های جدیدتری از آن مشاهده کنیم. بسیاری از کسب‌وکارها در آینده و به واسطه پیشرفت بلاک چین تغییر خواهند کرد و دنیای پیرامون ما شفاف‌تر و ایمن‌تر می‌شود. مخصوصاً دنیای سرمایه‌گذاری و تراکنش‌ها که در حال حاضر آن‌قدرها هم امن و شفاف پیش نمی‌رود.
مطلبی که مطالعه کردید، بخشی از مطالب وبلاگ مجموعه بی‌تا بود. وب‌سایت بی‌تا اولین پلتفرم خرید و فروش توکن‌های آثار هنری در ایران محسوب می‌شود و اصلی‌ترین مزیت این بازار نسبت به دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری این است که در این بازار اصل سرمایه محفوظ است. شما می‌توانید با سرمایه‌گذاری در بازار هنر از طریق پلتفرم بی‌تا، طعم جدیدی از سرمایه‌گذاری را بچشید!
