«راه شیری» اثری از محمود زنده‌رودی هنرمند معاصر ایرانی است که بعد از حضور موفق در هفدهمین حراج تهران در شب سی‌ام تیرماه امسال، یک شاخص ویژه در بازار هنر ایران را به‌نام خود ثبت کرد. این شاخص، عنوان «اولین اثر هنری توکن‌شده در حراج آثارهنری ایران» است که با ابتکار عمل پلتفرم خرید‌وفروش توکن‌های آثار هنری «بی‌تا» به این اثر تعلق گرفته است.
این شاخص از جنبه‌های مختلفی می‌تواند قابل تأمل باشد. اول اینکه، به‌عنوان یک اتفاق تاریخی، شاهد این هستیم که یک اثر هنری ایرانی به‌شکلی متفاوت از روندهای مرسوم در حراج ارائه می‌شود که می‌تواند نقطه‌ی شروعی برای راه پیدا کردن آثار دیگری از این نوع به بازار هنر باشد. تجربه‌ی موفق ارائه‌ی NFT یک اثر و فروش آن به بهای قابل توجه یک میلیارد و ۶۰۰ هزار تومان، بدون شک مقبولیت بیشتر این شکل از عرضه‌ی اثر هنری را به‌دنبال خواهد داشت. از جنبه‌ای دیگر، انحصاری نبودن مالکیت این اثر و تقسیم شدن ارزش آن میان چندین سرمایه‌گذار، باز هم می‌تواند شکل متفاوتی از تجارت هنری را ترویج کند و بر دامنه‌ی علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در هنر اضافه کند.
یک نقطه‌ی تاریخی در بازار هنر ایران
درباره‌ی مزیت‌های این نوع ارائه و سرمایه‌گذاری در آثار هنری می‌شود به موارد بیشتری اشاره کرد. از جمله اینکه بازار هنری گسترده‌تری را برای تولیدکنندگان آثار هنری ایجاد میکند. این یک واقعیت است که گروه‌های بزرگی از مخاطبان آثار هنری، تا پیش از این به دلایلی چون نداشتن سرمایه کافی، به‌صورت فردی امکان سرمایه‌گذاری و خرید یک اثر هنری با ارزش را نداشته‌اند. توکنیزاسیون اثر هنری و مالکیت کسری یکی از مدل‌های نوآورانه‌ای است که می‌تواند راه این گروه از مخاطبان علاقه‌مند به تجارت هنر را باز کند و دایره‌ی سرمایه‌گذاران در این حوزه را بزرگ‌تر کند.
فروش قابل توجه اثر توکن‌شده محمود زنده‌رودی، در حقیقت بازار هنر ایران را از یک پیچ تاریخی حساس گذرانده و همان‌طور که اشاره شد، می‌تواند به‌عنوان یک تجربه‌ی موفق، مجموعه‌داران و نهادهای هنری بیشتری را به بهره‌بردن از این ظرفیت جدید و گسترده ترغیب کند.
یک شاخص منحصربفرد برای اثر راه شیری محمود زنده رودی
حراج‌های هنری به‌عنوان نهادهای تأثیرگذار در بازار هنر، نفش مهمی در متقاعد کردن و ترغیب مخاطبان به مشارکت در این بازارها دارند. تقریباً همه ما با روند نشانه‌گذاری آثار هنری در این رویدادها آشنا هستیم. این نشانه‌گذاری‌ها که می‌تواند از جنبه‌های مختلفی از جمله ارزش‌های تاریخی، هنری و حتی سیاسی و اجتماعی صورت بگیرد، به‌طور عمومی سعی در برجسته کردن ارزش‌های یک اثر یا یک مجموعه دارند.
در ارتباط با اثر «راه شیری»، این نشانه‌گذاری برای اولین بار از یک جنبه خاص و منحصربفرد، یعنی مدل ارائه اثر هنری شکل گرفته است. پشتوانه تکنولوژیک، یعنی فرآیند توکنیزه‌کردن به‌عنوان مدلی نوین در عرضه آثار هنری، این بار شاخصی را شکل داده که در نوع خود، دست‌کم در ایران بی سابقه است. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، این مدل به‌طور بالقوه قابلیت‌های زیادی برای الگو قرار گرفتن در ارائه آثار و مجموعه‌های هنری دیگر دارد.
فرآیند توکن‌سازی راه شیری محمود زنده رودی
در فرآیند توکن‌سازی «راه شیری» اثر محمود زنده‌رودی، ابتدا شناسنامه دیجیتال اثر (NFT) صادر شده و در مرحله‌ی بعد ارزش کارشناسی‌شده‌ی آن به‌قیمت پایه‌ی یک میلیارد تومان، به ۱۰ هزار توکن تقسیم و در پلتفرم بی‌تا به فروش گذاشته شد. استقبال سرمایه‌گذاران و فروش تمامی توکن‌های اثر در کمتر از ۷۲ ساعت، نشان از موفقیت این پروژه داشت که در شب هفدهمین حراج آثار هنری تهران به اوج خود رسید و با فروش ۱.۶ میلیاردی، سود حدودا ۲۰ درصدی ( این درصد پس از کسر هزینه های فروش از سمت حراج تهران برآورد شده است) را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورد.
با اینکه برای اولین بار نیست که اثری از محمود زنده‌رودی به حراج‌های هنری از جمله حراج تهران راه پیدا کرده، اما اثر توکن‌شده «راه شیری» توانست عنوان گران‌ترین اثر این هنرمند تا امروز را به‌خود اختصاص دهد و صعود ارزش مادی آثار او را به‌دنبال داشته باشد. اگر در هنگام عرضه عمومی توکن راه شیری نتوانستید توکنی بخرید و در این اثر شریک شوید، می توانید بازار ثانویه را رصد کنید و سهامدارانی که تمایل دارند توکن های خود را زودتر از موعد بفروشند، بخرید
درباره‌ی هنرمند
محمود زنده‌رودی که با نام هنری «زنده» فعالیت میکند، متولد ۱۳۲۲ است و از سال ۱۳۵۷ در کشور فرانسه اقامت دارد. آثار زنده‌رودی تاکنون در خانه‌های حراج تهران، حراج ملی، حراج کونان هتل دنی، حراج تژان و حراج اس. وی. وی. بِرارد-پرون شرکت داشته است. از این میان، بیشترین مبلغ مجموع فروش آثار این هنرمند مربوط در خانه‌ی حراج تهران اتفاق افتاده که این مبلغ تا پیش از شروع هفدهمین دوره‌ی حراج تهران، تقریباً ۱۷۰ هزار دلار (۱۶۹۹۸۳ دلار) بوده است.
